|
|
|
Info ogólne
Pierwszym stanowiskiem jakim opiszę z terenu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej jest kamieniołom i przyległy teren na Górze Prędziszów w Częstochowie. Nie bez powodu wybrałem ten teren na „pierwszy ogień”, gdyż właśnie z tym terenem związany jestem wspomnieniami, Prędziszów był dla mnie pierwszym „ poligonem” jaskiniowo-geologicznym. Obecnie z powodu studiów bywam rzadziej w tym terenie. Góra Prędziszów ( na niektórych mapach góra ta nazywana jest jako G.Kamieniołom, spotkałem się również nazwą G.Prędzichów ) położona jest na wschodnich rubieżach Częstochowy, niedaleko granicy miasta, przy ulicy Legionów. Teren ten graniczy bezpośrednio z Hutą „Częstochowa” (dokładniej z koksownią). Z centrum miasta można dojechać tu komunikacja miejską - linia 11- polecałbym jednak dojazd linią 18 do ulicy Bursztynowej ( dzielnica Mirów ) i dalej podejść pieszo koło G. Ossona do ul. Legionów ( ponieważ linia 18 częściej jeździ od linii 11.) Góra Prędziszów ma wysokość 298,2 m n.p.m. jest to drugie wzniesienie po G.Ossona (316,7) na terenie Częstochowy[fot1.]. Ze szczytu rozciąga się panorama na Częstochowę, na pierwszym planie widnieję koksownia Huty „Częstochowa”, z południowych zboczy roztacza się widok na Olsztyn i Sokole Góry. [fot2. fot3. fot4.] Część geologicznaPod względem geomorfologicznym Prędziszów jest ostańcem denudacyjnym wystającym kilkadziesiąt metrów ponad równinę moreny dennej, w okolicy znajduję się jeszcze kilka podobnych ostańców denudacyjnych np. G.Ossona, G.Liboradz, G.Dębowa, G.Kokocówka. Obszar pomiędzy wzgórzami pokryty jest piaszczystymi eluwiami glin zwałowych ( żółte piaski różnoziarniste ) przechodzące w podściełające je gliny zlodowacenia Odry [fot5.]. Miejscami występują też piaski eoliczne ( schyłek plejstocenu – początek holocenu ). Sama Góra Prędziszów zbudowana jest z wapieni górnojurajskich, dokładniej mówiąc są to wapienie skaliste i wapienie ławicowe. Stratygraficznie wapienie te należą do: piętro-oksford, podpiętro-oksford środkowy, poziom-Plicatilis. Litostratygraficznie wapienie te zalicza się do warstw zawodziańskich, czasami wydziela się je jako warstwy prędziszowskie (przędziszowskie) leżące na warstwach zawodziańskich [fot6.]. Najciekawszym terenem na G.Prędziszów jest oczywiście kamieniołom, znajduję się on na zachodnim zboczu góry od strony huty. Krawędź kamieniołomu dochodzi prawie do szczytu. Kamieniołom ma kilka części, największa z nich to część północna, część południowa składa się z kilku mniejszych wyrobisk. Kamieniołom jest od kilkudziesięciu lat nieczynny, z tego powodu z roku na rok niestety coraz bardziej zarasta drzewami. Na szczęście w porównaniu z innymi tego typu obiektami tu jest w miarę mało śmieci [fot7. fot8.]. Wapienie ławicowe wyłaniały się prawdopodobnie w części północnej, dziś ta część jest zapełźnięta i trudno znaleźć tu wychodnie. Więcej szczęścia mamy jeśli chodzi o wapienie skaliste, wyłaniają się one w południowej części, ściany dochodzą do około 10 metrów. Jeśli chodzi o skamieniałości to kamieniołom Prędziszów
nie odbiega od innych kamieniołomów na Wyżynie Częstochowskiej. Znaleźć można
tu między innymi dość liczne ramienionogi, przeważają raczej terebratulidy
( ich wielkość może przekraczać ponad 5 cm ), czasami trafiają się kolce
jeżowców, największą ilościowo grupą skamieniałości są gąbki: przeważają
Lithistida (Demospongea) w szczególności Platychonia schlothemi, spotyka
się też Cnemidiastrum stellatum, C.rimolusum, Hyalotragos patella,
H.pezizoides, H.radiatum, Reiswigia ramosa. oraz nieliczne Hyalospongea : Craticularia
paralella, Tremadictyon reticulatum, Walcotella pertusa, Ordinatus texturatus,
Dactylocalyx sp. Cypelia
rugosa Skamieniałości a w szczególności gąbki ( spotyka się
nieraz całe wypreparowane okazy ) najlepiej zbierać z rumoszu u podnóża ścian
lub z terenu nad krawędzią głównego (północnego) wyrobiska. W gruzie u
podnóża ścian znaleźć można fragmenty nacieków i polew kalcytowych
pochodzących ze zniszczonych przez kamieniołom jaskiń. Część speleoG.Prędziszów jest również miejscem występowania zjawisk krasowych, których przejawem są znajdujące się tu jaskinie: Jaskinia Mysia ( długość 80m głębokość 20.5m ), Jaskinia Prędziszowska ( Jaskinia Naciekowa Prędziszowska ) ( dł. ok. 30m gł. ok. 4m – dane niepełne, obiekt jest w trakcie kartowania ), Schronisko Niskie w Prędziszowie ( prawdopodobnie już niedostępne ) oraz wyeksploatowana w 2004 roku Jaskinia A.T.W. ( A Tak Wiało ) [fot9.].( dł. ok. 5m ) . Najciekawszym obiektem jest J. Mysia, jej niepozorny otwór znajduję się tuż przy krawędzi głównego (północnego) wyrobiska nad jego wschodnią ścianą. Otwór jest mały i łatwo go przeoczyć [fot10.], najlepiej iść krawędzią północnego wyrobiska a na pewno go odnajdziemy. J.Mysia ma charakter szczelinowy, w większości brak przejawów działalności wód krasowych , rozwinięta jest na dość wąskiej ale wysokiej szczelinie o kilku poziomach dna. Jest obiektem o sporych trudnościach: zacisk w studni wejściowej (ZI – kiedyś był to ZII ) i w korytarzu do końcowych partii ( ZII ), ogólnie jest ciasno i krucho, szczególnie w pięciometrowej studni wejściowej ( wejść jest łatwo, wyjść nie koniecznie ). Jaskinia ze względu na ciasnoty nie jest często odwiedzana ( na całe szczęście) i zachowała w większości pierwotny charakter. W głównych partiach brak szaty naciekowej, niewielkie makarony rozwinięte są w poziomych szczelinach. Odmienny charakter ma Jaskinia Prędziszowska – ( stanowi ona tylko niewielki fragment większej jaskini, która została zniszczona w czasie eksploatacji kamieniołomu) [fot11.] Jaskinia ta ma dwa otwory znajdujące się na ścianie kamieniołomu – rozwinięta jest w wapieniu skalistym środkowego oksfordu. W części południowej posiada dość bogatą szatę naciekową – niestety silnie zniszczoną i zwietrzałą. Kilka metrów za południowym otworem znajduję się niedawno oczyszczona z gruzu i śmieci kilkumetrowa studzienka ( dość ciasna ) [fot12. fot13.]. Odmienna jest część północna jaskini – jest bardziej spękana, ma charakter zawaliskowy [fot14.], brak tam nacieków. Cechą tej jaskini jest znaczny przeciąg w głównym korytarzu i suchość ścian. Wewnątrz namulisko piaszczysto-gliniaste. W kilku miejscach na ścianach kamieniołomu zachowały się szczątki polew kalcytowych, świadczy to, że w kamieniołomie rozwinięte były inne jeszcze korytarze jaskiniowe zniszczone w czasie eksploatacji wapienia.
__________________________________________
|
